1. Temel değişkenler ve gündem
Bazı seçim sonuçlarını belirleyebilecek temel faktörler şunlar:
- Ekonomi: Ülkenin ekonomik durumu, enflasyon, işsizlik, döviz kuru gibi göstergeler seçimlerde öne çıkıyor.
- Kurumsal/lojistik ortam: Seçim öncesi dönemde hukuk sistemi, medya özgürlüğü, seçim güvenliği, muhalefet ve iktidar arasındaki kurumsal güç dengesi önemli.
- Muhalefet birliği ve aday durumu: Seçimlerde muhalefetin ne kadar birleşik hareket ettiği, güçlü bir aday çıkarıp çıkaramadığı kritik.
- İktidarın hamleleri: Erken seçim çağrısı, anayasa değişiklikleri, seçim takviminin öne alınması gibi stratejiler gündeme gelebilir.
2. Olası senaryolar
Aşağıda 2-3 ana senaryo var: “İktidar devam eder”, “Muhalefet kazanır”, “Karma / belirsizlik dönemi”. Her birinde mümkün şartlar var.
Senaryo A: İktidar koalisyonu devam eder
- Mevcut iktidar bloğu, güçlü kurumlarla ilişki içinde ve devlet-mekanizmalarını kontrol edebiliyor. Bu durumda seçimde avantajını koruyabilir.
- Ekonomik koşullarda aşırı kötüleşme olmaz veya iktidar kriz yönetimini görece kontrol altında tutar.
- Muhalefet yeterince birleşik değilse ya da güçlü bir aday çıkaramazsa iktidar lehine olur.
- Seçim süreci önceden şekillendirilmiş ise (erken seçim, anayasa değişikliği) bu senaryo daha olasıdır.
Sonuç: İktidar adayı ya koalisyonu ile ya da kendi politik gücüyle seçimi kazanabilir.
Senaryo B: Muhalefet zaferi
- Ekonomi ciddi şekilde bozulur, halkın memnuniyeti düşer; muhalefet bu durumu güçlü şekilde kullanır.
- Muhalefet partileri ve adayları arasında birlik sağlanır, güçlü bir ortak aday çıkarılır. Örneğin Ekrem İmamoğlu ya da Mansur Yavaş gibi figürler öne çıkabilir.
- Kurumsal baskılar artarsa ve seçim güvenliği, medya özgürlüğü gibi alanlarda ciddi sorunlar oluşursa halk değişim isteğini güçlü şekilde ortaya koyabilir.
Sonuç: Muhalefet hem cumhurbaşkanlığı hem parlamenter düzeyde başarılı olabilir ve iktidar bloğunu devirebilir.
Senaryo C: Belirsizlik / Erken seçim / Karma tablo
- İktidar ya da muhalefet için net üstünlük yok, seçim öncesi değişkenler çok hızlı değişiyor.
- Seçim takvimi oynanabilir: erken seçim ilan edilebilir, adaylar değişebilir, anayasa maddeleri gündeme gelebilir. Yukarıdaki araştırmalar bu olasılığa dikkat çekiyor.
- Ekonomi kötüleşmiş olabilir, ama muhalefet de henüz hazır değil. Bu durumda oy bölünmesi, koalisyon hükümetleri gibi tablo ortaya çıkabilir.
Sonuç: Net bir kazanan olmayabilir, iktidar değişimi beklenen kadar güçlü olmayabilir ya da seçim sonrası politik istikrar sorunu yaşanabilir.
3. Hangi senaryo daha olası?
Mevcut verilere bakarak söyleyebiliriz ki:
- Muhalefet için umut verici göstergeler var: anketlerde yükselişte olduğu görülüyor.
- Ancak iktidar blokunun da güçlü kurumlara hâkimiyeti, stratejik kabiliyetleri göz önünde.
- Bu yüzden “Senaryo C” yani belirsizlik ve yoğun rekabet durumu oldukça yüksek görünüyor.
- Eğer ekonomik ve toplumsal koşullar çok daha kötüleşirse; ve muhalefet gerçekten birlik sağlayabilirse “Senaryo B” gerçekleşebilir.
- İktidar içinse “Senaryo A” halen mümkün — ama riskleri artıyor.
4. Dikkat edilmesi gereken tetikleyiciler
- Seçim takviminin öne alınması ya da başka oyunlar (örneğin anayasa değişikliği) yapılırsa büyük etki yapar.
- Muhalefet adayının kesinleşmesi, birlik olup olmadığı büyük fark yaratır.
- Ekonomik göstergeler: özellikle enflasyon, işsizlik, döviz kuru düzeyleri kritik.
- Medya, hukuk sistemi ve seçim güvenliği ile ilgili gelişmeler: eğer bu alanlarda ciddi gerileme veya meşruiyet krizi olursa halk tepki verebilir.